سالروز ازدواج حضرت زهرا (س) و امام علی (ع)

فاطمه (س)؛ الگویی برای جوانان

در مورد نقل فضائل و خصوصیات فرابَشَری حضرت زهرا (س) و امام علی (ع) زبان ها قاصر و مغزها ناتوانند، اما به حرمت این روز عزیز («روز عشق» بچه شیعه ها= سالروز ازدواج یاس و یاسین؛ فاطمه و علی (علیهما السلام) ) بر خود لازم دانستم تا به بعضی از خصوصیاتی که مربوط به این روز عزیز است، اشاره کنم؛ باشد که الگوی مناسبی جهت توجه شیعیان مخلص، علی الخصوص، زوج های جوان قرار گیرد:

 

سن کم برای ازدواج

برای تاریخ تولد و ازدواج حضرت زهرا (س) دو قول ذکر شده است. قول اول که قول بزرگان شیعه می­باشد، این است که: «حضرت (س) 5 سال بعد از بعثت متولد شده اند؛ یعنی زمانی که پیامبر 45 سال داشتند حضرت زهرا به دنیا آمده است. و شهادت ایشان بعد از مدت کوتاهی ( بنا بر برخی نقل ها 75 روز و بنا بر برخی نقل ها 95 روز) از رحلت پیامبر اکرم (ص) بوده است. پس طبق این قول، حضرت (س) در زمان شهادتشان 18 سال داشته اند. و با توجه به این که طبق نقل ها ازدواج ایشان در سال دوم یا سوم بعد از هجرت صورت گرفته است، با احتساب 8 سال حضور ایشان در مکه ( ایشان در سال پنجم بعثت به دنیا آمده اند و پیامبر هم 13 سال بعد از بعثت در مکه حضور داشتند) و دو یا سه سال حضور ایشان در مدینه، ایشان 10 یا 11 ساله بودند که ازدواج کردند».

منابع: برخی از منابع شیعه برای این قول عبارتند از: «الحجّة»: مرحوم کلینی، ج 2، ص 355 ؛ «مناقب»: ابن شهرآشوب، ج 3، ص 357 ؛ «بحار»: ج 43، ص 6 ؛ «حیات القلوب»: ج 2، ص  149 ؛ «الوافی»: فیض کاشانی، ج 1، ص 173. (نقل از: پایگاه اطلاع رسانی حوزه)

 

حیاء حضرت زهرا (س)

وقتی که علی (ع) به خواستگاری حضرت زهرا (س) نزد پدر بزرگوارشان (ص) رفتند، «حیاءِ» حضرت زهرا (س) در پاسخ گفتن، مورد توجه واقع شده است: پیامبر (ص) به دختر کم سن و سالشان فرمودند: «على بن ابى طالب، کسى است که خویشاوندى و فضیلت و اسلامش را مى شناسى، و من از خدا خواسته ام که تو را به ازدواج بهترینِ آفریدگانش و محبوب ترینِ آنان در نزدش درآورد و على از تو خواستگارى کرده است. چه نظرى دارى؟» فاطمه(س) ساکت ماند ولی صورتش را برنگرداند و پیامبر خدا (ص)، کراهتى در چهره اش ندید. پس برخاست، در حالى که مى­گفت: «اللّه اکبر! سکوت او [نشانه] رضایت اوست».

منابع: الأمالی للطوسی: ص ۳۹ ح ۴۴ ؛ بشارة المصطفى: ص ۲۶۱

 

قانع بودن در طلب مهریه

پدر (ص) و دختر (س) بر شوهر (ع) سخت نگرفتند و در این امر، توان زوج را نیز مورد توجه قرار دادند. در این باره چنین نقل شده است: «رسول اکرم (ص) پس ازکسب اجازه از حضرت زهرا (س) به نزد امیرالمؤمنین (ع) آمدند و با لبی خندان گفتند: یا علی! آیا برای عروسی چیزی داری؟ پاسخ داد: یا رسول الله! پدر و مادرم قربانت، شما از وضع من کاملاً اطلاع دارید. تمام ثروت من عبارت است از یک شمشیر، یک زره و یک شتر. فرمود: تو مرد جنگ و جهادی و بدون شمشیر نمی توانی در راه خدا جهاد کنی، شمشیر از لوازم و احتیاجات ضروری تو است. شتر نیز از ضروریات زندگی تو محسوب می شود، باید به وسیله آن آبکشی کنی و امور اقتصادی خود و خانواده ات را تأمین کنی و برای اهل و عیالت کسب روزی نمایی و در مسافرت بارت را بر آن حمل کنی، تنها چیزی که می توانی از آن صرف نظر کنی همان زره است. من هم به تو سخت نمی گیرم و به همان زره اکتفا می نمایم. امیر مؤمنان (ع) به دستور پیامبر (ص) زره را فروخت و پول آن را به آن بزرگوار تقدیم داشت و ایشان آن پول را به سه بخش تقسیم کرده، بخشی از آن را برای خریدن وسایل زندگی به عنوان جهیزیه، و بخش دیگر آن را برای تهیه عطریات عروسی قرار داد و سومین بخش آن را نزد «امّ سلمه» سپرد تا به هنگام فرارسیدن شب عروسی آن را به امیر مؤمنان (ع) باز گرداند تا بتواند از میهمانان خویش پذیرایی کند».

منابع: زندگانی حضرت زهرا (س): ( ترجمه جلد ۴۳ بحارالانوار)، ص ۴۰۹؛ إحقاق الحق: قاضی نورالله توستری، ص 409

 

 

قانع بودن در تهیه جهیزیه

نقل است پیامبر (ص) دستور فرمودند تا مهریه حضرت زهرا (س) را با همان پولی که امیرالمؤمنین (ع) از فروش زره به ایشان تقدیم کرده بودند، تهیه کنند. مورّخان در مورد چیستی اقلام مهریه، این چند مورد را نقل کرده اند:

1. یک پیراهن به قیمت هفت درهم

2. روبنده ای به قیمت چهار درهم، شاید منظور از آن «خمار» روسری، مقنعه یا چادر باشد.

3. یک قطیفه ی مشکی خیبری

4. تختی که وسط آن را با لیف خرما بافته بودند.

5. دو عدد تشک با روکشی از کتان مصری که یکی از آنها با لیف خرما و دیگری با پشم گوسفند پر شده بود.

6. چهار بالش -یا متکا، یا پشتی- با رویه ای از پوست حیوانات طائف که درون آنها از علف بوده

7. پرده ای از جنس پشم

8. حصیری بافت یمن

9. یک آسیای دستی

10. طشت مسی

11. مشک آبی از جنس پوست

12. ظرف مخصوص شیر که از جنس چوب می تراشیدند.

13. ظرفی برای آبخوری

14. آفتابه ای قیر اندود

15. سبویی سبز رنگ که در آن روغن، آرد یا چیزهایی دیگر نگهداری می کردند.

16. دو کوزه ی کوچک سفالی

هنگامی که لوازم خریداری شده به رسول خدا (ص) نشان داده شد، پیامبر آنها را زیر و رو کرده و گفت: خدا اینها را برای اهل بیت مبارک کند».

منابع: زندگانی حضرت زهرا (س): ( ترجمه جلد ۴۳ بحارالانوار)، ص 361

 

بخشش لباس عروسی

لباس عروسی، یکی از بهترین لباس های زندگانی زن و شوهر می باشد. مخصوصاً اگر چیزی از ازدواجشان نگذشته باشد! اما در مورد حضرت زهرا (س) نقل شده است: «پیامبر خدا (ص) برای شب عروسی فاطمه (س) پیراهنی آماده ساخت و ایشان پیراهن دیگری نیز داشت که پوشیده و اصلاح شده بود. شب عروسی او بود که بی نوایی در خانه پیامبر (ص) آمد و از ایشان لباس طلبید. حضرت فاطمه (س) برخاست و نخست پیراهن اصلاح شده ی خویش را در بسته ای نهاد تا در راه خدا به او بدهد، اما ناگهان آیه شریفه قرآن را به خاطر آورد که: «لن تنالوا البرّ حتی تنفقوا مما تحبّون»؛ شما به اوج نیکی و نیکوکاری نخواهید رسید مگر آنکه از آنچه دوست می دارید در راه خدا انفاق نمایید. لذا فاطمه (س) بازگشت و پیراهن عروسی خویش را از تن درآورد و به آن زن بینوا انفاق کرد و خود همان جامه عادی خویش را پوشید».

منابع: فاطمه زهرا (س) از ولادت تا شهادت: محمدکاظم قزوینی، صص 199-200

 

 

در مورد خصوصیات رفتاری بین حضرت علی و فاطمه (علیهما السلام) نیز تنها به چند حدیث اشاره می کنیم تا سیاهه­مان بی دلیل مرقوم نگردد:

محبت سالاری در خانواده

حضرت علی (ع) بعد از آن که توسط ملعونین، کشان کشان به مسجد برده شد و... در راه بازگشت، همسر فهیم ایشان در اولین دیدار، ایشان را چنین خطاب کردند: «رُوحی لروحِکَ الْفِداءُ و نَفْسی لِنَفْسِکَ الْوِقا یا اَبَالحَسَنْ اِن کُنْتَ فی خیرٍ کُنْتُ مَعَکَ و اِنْ کُنْتَ فی شَرٍّ کُنْتُ مَعَک»؛ علی جان! جانم فدای جان تو و جان و روح من سپر بلای جان تو. یا اباالحسن! همواره با تو خواهم بود؛ اگر تو در خیر و نیکی به سر می بری، با تو خواهم زیست و اگر در سختی و بلاها گرفتار شدی، باز هم با تو خواهم بود.

منبع: کوکب الدری: ج 1، ص 196.

 

مسئولیت پذیری

امام علی (ع) فرموده است: «فاطمه (س) به قدری با مشک آبکشی کرد تا بر سینه اش اثر گذاشت... و به قدری با آسیاب دستی آرد کرد تا دستهایش مجروح شد... و آنقدر خانه روبی کرد و برای پخت و پز آتش زیر دیگ نهاد که لباس هایش گردآلود و دودی گردید...؛ و در این امور زحمت و رنج بسیار به او می رسید ...».

منابع: بحار: ج 43، ص 42 و 82 ؛  بیت الاحزان: ص 23

 

رضایت طرفین در زندگی مشترک

امیرالمؤمنین علی (ع) می فرماید: «به خدا سوگند در سراسر زندگی مشترک با فاطمه (س) تا آن گاه که خدای عزیز و جلیل او را قبض روح فرمود، هرگز او را خشمگین نساختم، و بر هیچ کاری او را اکراه و اجبار نکردم؛ و او نیز مرا هرگز خشمگین نساخت، و نافرمانیِ من نکرد؛ هر وقت به او نگاه می کردم رنج ها و اندوه هایم بر طرف می شد».

منابع: بحار: ج 43، ص 134؛  کشف الغمّه: ج 1، ص 492 ؛  بیت الاحزان: ص 37

 

تقسیم کار منزل

امام صادق (ع) می فرماید: «... علی (ع) آب و هیزم می آورد و حضرت فاطمه (س) آرد می کرد و خمیر می ساخت و نان میپخت و لباس ها را وصله می زد، و آن بانوی گرامی از زیباترین مردم بود و گونه های مطهّرش از زیبایی مثل گل بود. درود خدا بر او و پدر و فرزندانش باد».

منبع: روضة الکافی: ص 165

 

از شوهر چیزی نخواست

امام باقر(ع) فرمودند: «فاطمه (س) با علی (ع) تعهد کرد که کارهای خانه و خمیر کردن و نان پختن و روفتن منزل را انجام دهد و علی (ع) برای او متعهّد شد که کارهای بیرون از منزل مثل هیزم آوردن و تهیه غذا را انجام دهد.

یک روز حضرت علی (ع) از حضرت فاطمه (س) پرسید: آیا غذایی داری؟

حضرت فاطمه (س)عرض کرد: سوگند به آنکه حقِّ تو را تعظیم کرده است از سه روز پیش تاکنون چیزی نداریم که برایت بیاورم. مولا فرمود: چرا به من نگفتی؟

عرض کرد: رسول خدا (ص) مرا از اینکه چیزی از تو بخواهم نهی کرده و فرموده است: تو از پسر عمویت چیزی مخواه، اگر خودش چیزی آورد بگیر و گرنه تو از او مخواه ...».

منابع: بحار: ج 43، ص 31؛ تفسیر عیّاشی: ج 1، ص 171

 

تحمل تلخی دنیا برای شیرینی آخرت

از امام صادق (ص) و نیز از جابر انصاری نقل شده است که: «پیامبر (ص)، فاطمه (س) را دید که لباسی خشن بر تن دارد و به دست خویش (آسیا می گرداند و) آرد می کند، و در همان حال فرزند خود را شیر می دهد. اشک به چشمان پیامبر (ص) آمد و فرمود: «دخترم تلخی دنیا را به عنوان مقدمه شیرینی آخرت تحمل کن». عرض کرد: «ای رسول خدا! خداوند را بر نعمتهایش ستایشگر و سپاسگزارم». و خدای متعال این آیه را نازل فرمود: «و لَسَوف یعطیک رَبُّک فَتَرضی» و بزودی؛ پروردگارت (آن قدر) به تو عطا خواهد کرد تا راضی و خشنود شوی.

منابع: بحار: ج 43، ص 85 و 86 ؛ مناقب ابن شهر آشوب: ج 3، ص 120؛ منتهی الآمال: ص 161

 

 

 

خستگی فاطمه (س) و کمک رسول الله (ص)

رسول خدا (ص) به منزل حضرت علی (ع) وارد شد، او را دید که همراه فاطمه (س) مشغول آسیاب کردن هستند، پیامبر (ص) فرمودند: «کدامیک خسته تر هستید؟» حضرت علی (ع) عرض کرد: «فاطمه ای رسول خدا (ص)»! پیامبر (ص) به فاطمه (س) فرمودند: «دخترم برخیز»، و فاطمه برخاست و پیامبر (ص) به جای او نشست و علی (ع) را در آرد کردن دانه ها یاری فرمود.

منابع: بحار: ج 43، ص 50 و 51 ؛ بیت الاحزان: ص 21

 

تقسیم کار با خادمه منزل

سلمان فارسی می گوید: «فاطمه (س) نشسته بود و با آسیای دستی جو را آرد می کرد و دسته آسیا (به جهت مجروح بودن دست فاطمه (س) خونین بود، و حسین (ع) که در آن هنگام کودک خردسالی بود در گوشه ای از خانه از گرسنگی گریه می کرد. عرض کردم: ای دختر رسول خدا (ص) دستت را مجروح کرده ای در حالی که «فضّه» هست (که کارها را انجام دهد)؛ فرمود: رسول خدا (ص) به من سفارش کرده است که یک روز خدمت (کار در خانه) به عهده «فضّه» و یک روز به عهده من باشد؛ و نوبت او دیروز بود...».

منابع: بحار: ج 43، ص 28 ؛ بیت الاحزان: ص 20